Αρχική » Ιστορικά Στοιχεία » Κωνσταντίνος Μητράκος

ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ Α. ΜΗΤΡΑΚΟΣ (1926 - 1996)

Καθηγητής του Πανεπιστημίου στην Έδρα της Γενικής Βοτανικής

Γεννήθηκε το 1926 από αγροτική οικογένεια στο Πουρνάρι Λαρίσης. Σπούδασε στο Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης (ΑΠΘ) και απέκτησε τα πτυχία της Γεωπονίας (1952) και της Χημείας (1955) ενώ παράλληλα με το δεύτερο εκπονούσε και διδακτορική διατριβή με θέμα: "Συγκριτικαί μελέται επί του πλασμαλήμματος φυτικών κυττάρων" (ΑΠΘ, 1957). Την επίβλεψη της διατριβής του είχε ο Καθηγητής Θ. Διαννελίδης, τότε Διευθυντής του Βοτανικού Εργαστηρίου του ΑΠΘ και νυν Ακαδημαϊκός Βιολογικών Επιστημών.

Από το 1953 έως το 1962 υπηρέτησε στο Βοτανικό Εργαστήριο του Αριστοτέλειου Πανεπιστήμιου Θεσσαλο- νίκης στην αρχή ως Bοηθός και στη συνέχεια ως Eπιμελητής.

Κατά το μεγαλύτερο τμήμα της χρονικής περιόδου 1957 - 1965 πραγματοποίησε μεταδιδακτορικές σπουδές σε σπουδαία ερευνητικά ιδρύματα του εξωτερικού υπό την καθοδήγηση μεγάλων ονομάτων της εποχής (Universität Tübingen, Prof. Bünning; ETH Zürich, Prof. Frey-Wyssling; Smithsonian Institution, Washington D.C., Drs Klein και Price). Διατέλεσε επίσης υπότροφος του Ιδρύματος Alexander von Humboldt.

Το 1965 εκλέχθηκε Τακτικός Καθηγητής Γενικής Βοτανικής στη Φυσικομαθηματική Σχολή του Πανεπιστημίου Αθηνών (Τμήμα Φυσιο- γνωσίας και Γεωγραφίας) θέση στην οποία υπηρέτησε συνεχώς μέχρι τη συνταξιοδότησή του (1994). Στο διάστημα αυτό διατέλεσε Συγκλητικός (1975 - 1976), Κοσμήτορας της Φυσικομαθηματικής Σχολής (1977 - 1978), Πρόεδρος του Τεχνικού Συμβουλίου του ΕΚΠΑ (1976 - 1978), Γραμματέας της Διοικητικής Επιτροπής του Βοτανικού Κήπου Ιουλίας & Αλεξάνδρου Διομήδους (1968 - 1994) και Πρόεδρος της Εθνικής Επιτροπής MAB-UNESCO: Άθρωπος & Βιόσφαιρα (1976 - 1994).

Στο περίπου τρακονταετές διάστημα της καθηγεσίας του, αφιέρωσε το μεγαλύτερο τμήμα του χρόνου και των δυνάμεών του στη δημιουργία ενός σύγχρονου Εργαστηρίου Γενικής Βοτανικής. Ξεκινώντας σχεδόν από το μηδέν κατάφερε σε σύντομο διάστημα να εξοπλίσει, να επανδρώσει και να διευθύνει ένα εξαιρετικά δυναμικό βοτανικό εργαστήριο. Στο εργαστήριο αυτό ασκήθηκαν γενιές φοιτητών (Φυσιογνωστών, Βιολόγων και Φαρμακοποιών) και εργάσθηκαν δεκάδες νέοι επιστήμονες (Βιολόγοι κατά το πλείστον αλλά και άλλων ειδικοτήτων) είτε σαν μόνιμο προσωπικό είτε σαν επισκέπτες είτε τέλος σαν μεταπτυχιακοί σπουδαστές καθώς και αρκετοί αλλοδαποί επισκέπτες. Τα ερευνητικά ενδιαφέροντα του Εργαστηρίου κάλυπταν ένα μεγάλο τμήμα του φάσματος της Βοτανικής Επιστήμης, από την Κυτταρολογία (με έμφαση στην ηλεκτρονική μικροσκοπία) μέχρι την φυσιολογία (Ανάπτυξη φυτών, μεταβολισμός, ιστοκαλλιέργειες, φυτόχρωμα, φύτρωση σπερμάτων) και από την Οικολογία (με έμφαση στα Μεσογειακά φυτά) μέχρι την Μικροβιολογία (βασική και εφαρμοσμένη). Η δημιουργία του Εργαστηρίου αυτού ίσως αποτελεί και το μεγαλύτερο επίτευγμα της ακαδημαϊκής ζωής του.

Τα προσωπικά του ερευνητικά ενδιαφέροντα ήταν επίσης πολυσχιδή και κάλυπταν μεγάλες περιοχές της Βοτανικής. Οι αρχικές του σπουδές έγιναν στην Κυτταρολογία, στη συνέχεια όμως ασχολήθηκε με τη Φυσιολογία φυτών όπου και έγινε διεθνώς γνωστός με τις εργασίες του στη φωτομορφογένεση και το φυτόχρωμα. Η αναγνώριση αυτή αποδεικνύεται από τη διοργάνωση, δύο φορές μάλιστα, του Annual European Symposium on Plant Photomorphogenesis (με παράλληλη λειτουργία Advanced Summer Schools) το 1971 στην Ερέτρια και το 1987 στις Σπέτσες. Τα Συνέδρια αυτά υπήρξαν πραγματικά ορόσημα στην έρευνα του φυτοχρώματος, από το πρώτο μάλιστα προήλθε και ένα σημαντικό βιβλίο: Mitrakos K., Shropshire W. Jr. (eds.) Phytochrome, 631 pp., Academic Press, London - New York, 1972.

Υπήρξε ιδρυτικό μέλος και πρώτος Πρόεδρος της Ελληνικής Βοτανικής Εταιρείας (1980 -1984). Επίσης εκπροσώπησε ως Εθνικός Αντιπρόσωπος την ομάδα των Ελλήνων Φυτοφυσιολόγων στην Ευρωπαϊκή Ομοσπονδία Εταιρειών Φυσιολογίας Φυτών (FESPP) από την ίδρυσή της το 1982 έως το 1995. Αξίζει να σημειωθεί εδώ ότι αισθανόταν ιδιαίτερα έντονη την ευρωπαϊκή ταυτότητα, είχε ταξιδέψει πολύ, κυρίως στην Ευρώπη αλλά και στον υπόλοιπο κόσμο και διατηρούσε επιστημονικούς και φιλικούς δεσμούς με πολλούς ξένους συναδέλφους του.

Εκτός από το φυτόχρωμα, οι ερευνητικές του δραστηριότητες στο πεδίο της Φυσιολογίας φυτών σύντομα επεκτάθηκαν στη μελέτη του μεταβολισμού, στη φύτρωση των σπερμάτων και στις ιστοκαλλιέργειες. Παράλληλα ασχολήθηκε με την Οικοφυσιολογία και Οικολογία των Μεσογειακών φυτών και Οικοσυστημάτων καθώς και με εφαρμοσμένες πλευρές της Μικροβιολογίας (πχ αξιοποίηση των ξυλοκεράτων). Επιχειρώντας μία σύντομη αποτίμηση του επιστημονικού του έργου, θεωρούμε ότι  υπήρξε ένας από τους θεμελιωτές της σύγχρονης Βοτανικής στην Ελλάδα, πρωτοπόρος στο φυτόχρωμα και στη σύγχρονη Φυσιολογία Φυτών, πρωτεργάτης στο πεδίο της Μεσογειακής Φυσιολογίας και Οικολογίας αλλά και εμψυχωτής στην ανανέωση του ενδιαφέροντος για τη ζωή και τα έργα του Θεοφράστου.

Δραστήριος, δυναμικός και ελευθερογνώμων, εξέπεμπε έναν ιδιαίτερο μαγνητισμό που συχνά επηρέαζε και αιχμαλώτιζε τους συνομι- λητές και συνεργάτες του. Η έντονη ανάμνηση της ανθρώπινης παρουσίας του αλλά και η προσφορά του στη Βοτανική Επιστήμη θα μείνουν χαραγμένα στη θύμηση των δεκάδων μαθητών, συνεργατών και συναδέλφων του.

Καθηγητής Κ. Α. Θάνος