Η κατανόηση της βιοχημικής και μοριακής πλευράς της ανθρώπινης ζωής καθώς και των εργαστηριακών μεθόδων στη διάγνωση, τη θεραπεία, την πρόγνωση και την πρόληψη των ασθενειών.

1. Η μελέτη των βασικών αρχών της Κλινικής Χημείας και της Μοριακής Διαγνωστικής για την κατανόηση των βασικών βιοχημικών και μοριακών διαδικασιών που συμμετέχουν στην φυσιολογική λειτουργία του ανθρώπινου οργανισμού, καθώς και των διαταραχών των διαδικασιών αυτών κατά την ανάπτυξη ασθενειών.

2. Η κατανόηση των βασικών αρχών και του τρόπου αξιοποίησης των εργαστηριακών μεθόδων της Σύγχρονης Κλινικής Χημείας/Βιοχημείας και της Μοριακής Διαγνωστικής στην διάγνωση, πρόγνωση και εξατομικευμένη θεραπευτική αντιμετώπιση και παρακολούθηση των ασθενών.

3. Η εξοικείωση των φοιτητών/τριών στις διαφορετικές εφαρμογές της Αναλυτικής Κλινικής Χημείας/Βιοχημείας και της αυτοματοποιημένης ανάλυσης στην σύγχρονη κλινική πράξη, καθώς και τους κανόνες λειτουργίας του σύγχρονου κλινικού βιοχημικού εργαστηρίου.

Εισαγωγή στην Κλινική Χημεία – Κλινική Βιοχημεία (2 Ώρες): Ορισμός Επιστήμης Κλινικής Χημείας – Κλινικής Βιοχημείας, Σύγχρονες τάσεις. Κανόνες ασφάλειας και υγιεινής στο Κλινικό Βιοχημικό Εργαστήριο. Ιδιαιτερότητες εργασίας. Αρχές Δεοντολογίας.

Έλεγχος ποιότητας κλινικού βιοχημικού εργαστηρίου (3 Ώρες): Βασικές παράμετροι ελέγχου ποιότητας. Βασικές έννοιες βιοστατιστικής. Εσωτερικός έλεγχος ποιότητας. Εξωτερικός έλεγχος ποιότητας. Τύποι σφαλμάτων. Διόρθωση σφαλμάτων - βαθμονόμηση οργάνων.

Δειγματοληψία - Συντήρηση και ιδιότητες βιολογικού υλικού (2 Ώρες): Βιολογικά δείγματα στο εργαστήριο Κλινικής Χημείας. Αιμοληψία - είδη δειγμάτων αίματος. Αιμόλυση. Πήξη αίματος και αντιπηκτικά. Βιολογικά δείγματα ούρων, σπέρματος, προστατικού υγρού και εγκεφαλονωτιαίου υγρού – Δειγματοληψία και ανάλυση.

Αξιολόγηση διαγνωστικών δοκιμασιών (3 Ώρες): Τιμές αναφοράς. Κριτήρια επιλογής διαγνωστικών δοκιμασιών. Βασικές επιδημιολογικές έννοιες. Ανάλυση ROC. Οι κυριότερες εργαστηριακές αναλύσεις και ασθένειες στις οποίες χρησιμοποιούνται. Ερμηνεία αναλυτικών αποτελεσμάτων.

Αναλυτική μεθοδολογία και αυτοματισμοί στην Κλινική Χημεία – Κλινική Βιοχημεία (6 Ώρες): Βασικές αρχές αναλυτικών μεθόδων. Ανοσοχημικοί προσδιορισμοί. ΕLISA, Ανοσοϊστοχημεία (IHC), Ραδιοανοσοανάλυση (RIA) – ανοσοραδιομετρική ανάλυση (IRMA), Ανοσοαναλύσεις φθορισμού (FIA) και Χημειοφωταύγειας (CLIA). Χρήση ραδιοϊσοτόπων - κανόνες ασφαλείας και λειτουργίας κλινικού εργαστηρίου ραδιοϊσότοπων. Οπτικές αναλυτικές τεχνικές. Φασματοφωτομετρία. Φθορισμομετρία. Φλογοφασματοφωτομετρία. Χημειοφωταύγεια – Ηλεκτροχημειοφωταύγεια. Αυτόματοποιημένη Βιοχημική Ανάλυση.

Κλινική Παθολογική Βιοχημεία (9 ώρες): Βασικές αρχές παθοβιοχημείας ήπατος – ηπατοπάθειες, νεφρών και ουροποιητικού συστήματος, καρδιαγγειακού συστήματος. Βασικές μεταβολικές διαταραχές – Σακχαρώδης διαβήτης. Βιοχημικός έλεγχος σακχαρώδους διαβήτη. Ορμόνες και ορμονικές δοκιμασίες: Ορμόνες υποθάλαμου - υπόφυσης, επινεφριδίων. Διαταραχές θυρεοειδούς αδένα - Βιοχημικός έλεγχος λειτουργίας του θυρεοειδούς αδένα. Παραθυρεοειδής αδένας και μεταβολισμός του ασβεστίου. Βιοχημικός έλεγχος μεταβολισμού ασβεστίου. Ορμόνες γαστρεντερικού συστήματος. Ορμόνες αναπαραγωγής.

Ενζυμικός έλεγχος στην Κλινική Βιοχημεία (3 Ώρες): Βιοχημικός έλεγχος καρδιακής λειτουργίας. Εργαστηριακός έλεγχος της νεφρικής και ηπατικής λειτουργίας. Ένζυμα ήπατος, χολής και παγκρέατος – βιοχημικός έλεγχος.

Μοριακή Διαγνωστική (7 Ώρες): Εισαγωγή στη Μοριακή Διαγνωστική – Βασικές έννοιες. Μεθοδολογίες και Τεχνικές της Μοριακής Διαγνωστικής. Αλυσιδωτή Αντίδραση Πολυμεράσης (PCR): Συμβατική PCR, PCR αντίστροφης μεταγραφής (RT-RCR), εσωτερική PCR (nested PCR), πολλαπλή PCR (multiplex PCR), η ποσοτική PCR πραγματικού χρόνου (Real-Time quantitative PCR). Ανάλυση Μεταλλάξεων. Μέθοδοι προσδιορισμού της αλληλουχίας του DNA (DNA sequencing), μέθοδοι ανάλυσης μεταλλάξεων χωρίς προσδιορισμό της αλληλουχίας του DNA (CSGE, DGGE, SSCP, DHPLC, ASO). Μικροσυστοιχίες (microarrays). Αλληλούχηση νέας γενιάς (Next-Generation Sequencing/NGS). Σύγχρονες εφαρμογές της Μοριακής Διαγνωστικής.

Καρκίνος και καρκινικοί δείκτες (4 Ώρες): Εισαγωγή στην καρκινογένεση - γενικές αρχές παθοβιοχημείας και μοριακής βιολογίας του καρκίνου και των καρκινικών κυττάρων. Ογκογονίδια και ογκοκατασταλτικά γονίδια - Μεταλλάξεις και ρύθμιση έκφρασης. Εισαγωγή στην διάγνωση, σταδιοποίηση, πρόγνωση και παρακολούθηση των όγκων. Καρκινικοί δείκτες – Χαρακτηριστικά και ιδιότητες. Διαγνωστικοί και προγνωστικοί δείκτες: Γυναικολογικών καρκίνων, καρκίνου κεφαλής και τραχήλου, λευχαιμιών και λεμφωμάτων, γλοιωμάτων και σαρκωμάτων, γαστρεντερικού καρκίνου, καρκίνου πνεύμονα, καρκίνου δέρματος και καρκίνου ουροποιητικού συστήματος.

1. Εργαστηριακή διερεύνηση νεφρικής λειτουργίας – ανίχνευση κύησης: Κανόνες ασφάλειας και υγιεινής στο εργαστήριο Κλινικής Χημείας – Κλινικής Βιοχημείας -  Γενική εξέταση ούρων - Προσδιορισμός επιπέδων κρεατινίνης και δοκιμασία πλασματοκάθαρσης - Ανοσοχρωματογραφική ανίχνευση κύησης

2. Εργαστηριακή διερεύνηση δυσλιπιδαιμίας: Απομόνωση ορού και πλάσματος από ολικό αίμα - Ενζυμικός προσδιορισμός επιπέδων ολικής χοληστερόλης - Ενζυμικός προσδιορισμός επιπέδων τρυγλυκεριδίων - Προσδιορισμός χοληστερόλης των λιποπρωτεϊνών HDL, LDL και VLDL

3. Ηπατικές δοκιμασίες – Εργαστηριακή διερεύνηση εμφράγματος του μυοκαρδίου: Προσδιορισμός ενεργότητας της αμινοτρανσφεράσης της αλανίνης στον ορό (ALT, SGPT) - Προσδιορισμός ενεργότητας της ασπαρτικής αμινοτρανσφεράσης στον ορό (AST, SGOT) - Προσδιορισμός ενεργότητας της γαλακτικής αφυδρογονάσης στον ορό (LDH)

4. Καρκινικοί δείκτες – Μοριακή Διαγνωστική: Αντίδραση αντίστροφης μεταγραφής (Reverse Transcription – RT) – Παρασκευή cDNA - Αλυσιδωτή αντίδραση πολυμεράσης (Polymerase Chain Reaction – PCR) – Προσδιορισμός υπερέκφρασης του ογκογονιδίου ERBB2 στον καρκίνο του μαστού - Ηλεκτροφοριτικός προσδιορισμός προϊόντων αντίδρασης PCR - Μελέτη διαγνωστικής αξίας του ειδικού προστατικού αντιγόνου (Prostate Specific Antigen/PSA) στον καρκίνο του προστάτη – Ανάλυση ROC (Receiver Operating Characteristic)

5. Όργανα και μέθοδοι αυτοματοποιημένης κλινικής ανάλυσης: Οργανολογία και είδη αυτόματων βιοχημικών αναλυτών, έλεγχος ποιότητας αυτόματων βιοχημικών αναλυτών, βασικές διαδικασίες στην αυτοματοποιημένη βιοχημική ανάλυση και επιλογή αυτόματων αναλυτών με βάση τις ανάγκες - Επίδειξη οργάνων αυτοματοποιημένης βιοχημικής ανάλυσης - Προσδιορισμός επιπέδων σακχάρου και χοληστερόλης μέσω επιδαπέδιου αυτόματου βιοχημικού αναλυτή καθώς και μέσω μικροαναλυτή.

http://eclass.uoa.gr/courses/BIOL197/

Δεν υπάρχουν προαπαιτούμενα μαθήματα προκειμένου ο/η φοιτητής/τρια να παρακολουθήσει το μάθημα. Ωστόσο, για την καλύτερη παρακολούθηση και κατανόηση του μαθήματος απαιτούνται καλές γνώσεις των φοιτητών/τριών στα βασικά μαθήματα Τμήματος που σχετίζονται με το αντικείμενο της Κλινικής Χημείας/Κλινικής Βιοχημείας, όπως Βιοχημεία, Μοριακή Βιολογία, Αναλυτική Χημεία, Κυτταρική Βιολογία, Γενετική, Φυσιολογία Ζώων και Βιοστατιστική.

Η διαδικασία αξιολόγησης των φοιτητών/τριών γίνεται στην ελληνική γλώσσα (υπάρχει η δυνατότητα εξέτασης στην αγγλική για τους φοιτητές Erasmus), με τελική εξέταση στο σύνολο της ύλης και περιλαμβάνει: Α. Γραπτή εξέταση του μαθήματος με ερωτήσεις διαβαθμισμένης δυσκολίας που περιλαμβάνει: α) Ερωτήσεις θεωρητικής ανάπτυξης, β) Ερωτήσεις πολλαπλής επιλογής και γ) Προβλήματα ή/και ασκήσεις βασισμένα στις θεωρητικές γνώσεις που αναπτύχθηκαν στις παραδόσεις, για την αξιολόγηση των ικανοτήτων τους στην επαγωγική σκέψη και την αξιοποίηση των γνώσεων - Β. Γραπτή Εξέταση εργαστηρίου που περιλαμβάνει: α) Ερωτήσεις θεωρητικής ανάπτυξης σχετικά με τις μεθοδολογίες και τεχνικές στις οποίες ασκήθηκαν και β) Προβλήματα ή/και ασκήσεις για την αξιολόγηση των ικανοτήτων τους στην επαγωγική σκέψη, στην ανάλυση και σύνθεση δεδομένων και την εφαρμογή των γνώσεων - δεξιοτήτων που αποκτήθηκαν κατά τις εργαστηριακές ασκήσεις. Η γραπτή εξέταση του εργαστηρίου πραγματοποιείται ταυτόχρονα με τη γραπτή εξέταση του μαθήματος και συμμετέχει με θέματα κατά 20% στον τελικό βαθμό του μαθήματος.

Οι εργαστηριακές ασκήσεις συμμετέχουν κατά 20% στον τελικό βαθμό του μαθήματος. Το εργαστήριο εξετάζεται ταυτόχρονα με το μάθημα.